Shenjat e para (te hershme) te autizmit
Ja ''lista e shenjave'' nese jane te pranishme (nuk po themi sa duhet te jete numri i sakte, dy, tre, shtate....) per te na treguar, se femija MUND te hyje ne spektrin e autizmit. Ky spekter eshte me te vertete i gjere, ndaj nese kemi dyshime eshte e keshillueshme te mos i nenvleresojme. Sa me heret te vihet re, aq me shume rriten shpresat e suksesit te terapise.
Shenjat e rrezikut te autizmit:
- Nuk pergjigjet kur e therrisni ne emer
- Nuk eshte i zoti te kerkoje dicka qe deshiron
- Te folurin e ka te vonshem
- Nuk ndjek keshillat qe i jepen
- Ndonjehere na duket si i shurdhuar
- Njehere degjon, nje here jo
- Nuk tregon me gisht dhe nuk pershendet
- Me pare e thoshte ndonje fjale tani jo me
- Nuk buzeqesh duke socializuar
- Duket se i pelqen loja i vetmuar
- I merr sendet vete
- Eshte shume i pavarur
- Ben gjera ''te parakohshme" per moshen
- Kontakti me syte eshte i rralle
- Duket i zhytur ne nje bote te veten
- Na perjashton
- Nuk shfaq interes per femijet e tjere.
- Ka kriza inati-agresiviteti
- Eshte iper i shkathet, nuk bashkepunon, provokues
- Nuk di si ti perdore lodrat.
- Bllokohet rregullisht ne gjerat qe ben.
- Ecen ne maje te gishtave
- Shfaq ngjitje te pazakonte me disa objekte ose lodra.
- Prish rregullin e sendeve
- Eshte' iper i ndjeshem ndaj disa tipeve tekstilesh, ose ndaj disa sendeve
- Shfaq modele te cuditshme levizjesh trupore
Shenja absolute
- Asnje belbezim brenda 12muajve - Asnje veprim (tregim me gisht, levizje dore, pershendetje etj. ) 12muajve
- Asnje fjale (jo belbezim) brenda 16muajve
- Asnje shprehje spontane te perbere prej 2fjalesh bashke brenda 24muajve te pare te jetes
- Flamuret e kuq ne baze te foluri/shoqerimi
- Nese femija juaj shfaq disa nga keto shenja, jeni te lutur te kontaktoni me pediatrin, ose mjekun e familjes tuaj per nje vleresim te menjehershem te gjendjes.
- Asnje buzeqeshje te forte, ose shprehje tjeter te gezimit, nga 6muaj+
- Asnje tingull, apo buzeqeshje, apo shprehje te fytyres te kthyer nga prindi, nga 9muaj+
- Asnje zanore nga 12muaj+
- Nuk imiton asnje veprim: si te tregoje me gisht, te tregoje dicka, te zgjatet drejt teje, ose te beje nje veprim per te treguar ty dicka nga 12muajsh+
- Asnje fjale thene nga 16muajsh
- Asnje shprehje te perbere prej 2fjalesh te thena vete nga femija
- (pra jo tia perserisni ose ta imitoje nga ju) nga 24muajsh
- Cfaredolloj humbje e te folurit, te zanoreve, apo te shoqerimit me te tjeret ne cfaredolloj moshe qofte femija
"Shumica e prinderve sot me thote: mendoj, se femija im ka pasur probleme rreth 14 ose 15muajve... por me thane te pres dhe te shoh, me rritjen, sepse disa nuk i kane me keto probleme". E pra prinder kjo nuk eshte nje pergjigje e mire. Duhet te arrijme te dallojme problemet jo shume te rendesishme, per te cilat edhe themi ok, mund te shohim dhe te presim, nga problemet shume te rendesishme, qe cojne ne humbjen e reciprocitetit dhe humbjen e aftesise per te njohur boten tone. Dhe per kete problem themelor, duhet te veprojme DJE. Nuk mund te presim 9muaj, nuk mund te presim 2muaj''
(Stanley I. Greenspan, M.D., Child Psikiater)
Red Flags jane marre nga keto burimet e meposhtem:
Stanley Greenspan (1999) Building Healthy Minds, Perseus Books; Filipek, P.A. et al. Practice parameter: Screening and Diagnosis of autism. Neurology 2000, 55: 468-79.
FEMIJA JUAJ RREZIKON TE KETE AUTIZEM?
- - Femija juaj 18muajsh flet me vonese?
- - Nuk flet me fjalet qe kishte perdorur me pare?
- - Nuk eshte i afte te ndjeke urdhra te thjeshte si ''me sill kepucet e tua''?
- - Kur i flet sheh ne anen tjeter, ne vend qe te te shohe ne sy?
- - Te pergjigjet kur e therret ne emer?
- - Dyshon ti vete ose dikush tjeter se ka probleme me degjimin?
- - Sheh ne boshllek per hark kohor te pazakonte?
- - Duket sikur rri shume shpesh i mbyllur ne boten e tij?
NJE FEMIJE 18MUAJSH NORMALISHT DUHET:
- Te tregoje me gisht
- Te marre e te jape me vellezerit ose motrat e tij
- Te te sjelle ty nje send qe ta shohesh
- Te te shohe ne sy kur i flet
- Te ndjeke shikimin tend, per te gjetur nje send, qe ndodhet ne dhome e po i tregon ti me gisht
- Te luaje loje simbolike, psh. ti jape te haje kukulles ose pellushave, ose te beje imitimin e lehjes, duke mbajtur ne dore nje qen loder.
Autizmi eshte nje shqetesim i zhvillimit, qe con ne deficit te te folurit dhe zhvillimit social. Mund te shfaqet ne te gjitha familjet te cdo shtrese sociale, apo baze kulturore.
Nuk eshte semundje mendore dhe nuk shkaktohet nga traumat (tronditjet).
Shkaku i Autizmit eshte neurobiologjik e simptomat mund te reduktohen nga diagnoza dhe terapia e hershme.
Per info te metejshme kontaktoni pediatrin e femijes, per kryerjen e nje vizite kontrolli per Autizmin.
KAPJA NE KOHE E KETIJ SHQETESIMI TE ZHVILLIMIT CON NE MUNDESI SUKSESI.